Corona belaagt ook je geest

Dat ene woord van Mark Rutte tijdens het laatste coronadebat in de Kamer woog zwaarder dan zijn staatsmantoespraak van afgelopen maandag. Even viel hij uit zijn rol van oppermanager der natie die alles onder controle had. Ineens liet hij los dat ook hij overrompeld was, dat hij soms in zijn arm moet knijpen. ’Gisteren waren we nog bezig met stikstof, nu zitten we in deze nachtmerrie’, zei hij. Dat laatste woord klonk vertwijfeld. Nachtmerrie. De godganse week probeerde hij ons vertrouwen in te boezemen, nu toonde hij onmacht. Helemaal niet erg. We willen menselijke leiders, met herkenbare gevoelens, die even kwetsbaar zijn als wij. Die Rutte kregen we te zien. De premier is inmiddels weer in overdrive en dat moet ook. Zijn oververmoeide minister voor Medische Zorg heeft ontslag genomen. Alles kantelt voortdurend, alles vergt improvisatie. Er is chaos, ons leven verandert ingrijpend. Daarmee bedoel ik niet alleen de beperkingen die het sociale gedrag aan banden leggen en Nederland bijna stilleggen. De ziekte belaagt ook je geest. Wat er nu aan onzekerheid op je afkomt is ongekend en voor velen onverteerbaar. Zelfs voor de spreekwoordelijk nuchtere Nederlander is deze portie onduidelijkheid een overdosis. We beseffen het misschien nog niet, omdat we nog maar net aan het begin van de pandemie staan en de drastische maatregelen ons aan het werk zetten. Wat nieuw is, geeft nu houvast omdat het in de routine moet worden ingepast. Het organiseren van het alledaagse leven met werk en school binnenshuis neemt ons in beslag, de zorg voor hen die we niet mogen bezoeken ook. De enorme inzet van degenen in onmisbare beroepen is hartverwarmend. Maar onder het vernis van die bedrijvigheid loert de wanhoop, een onwelkome gezel. Achterhaalde werkelijkheid Geen wonder ook. Het maakbare leven, in dit vrije en welvarende deel van de wereld het hoogste ideaal, is een achterhaalde werkelijkheid geworden. De bewegingsvrijheid, de regie over je leven, het lijken flarden uit het verleden. Zonder in een dictatuur te leven, verlangen mensen nu terecht naar draconische maatregelen van de overheid, die hun vrijheid beknotten. Er komt wellicht een dag waarop het parlement zal sluiten. Er zal wetgeving nodig zijn die niet meer democratisch tot stand komt. Je staat er versteld van hoe radicaal prioriteiten veranderen bij levensgevaar. Ook de toekomst ontglipt je. Plannen maken over wonen, werken, reizen, studies, gezinsuitbreiding lijken een luxe uit vervlogen tijden. Zelfs uitgaan en winkelen zijn verre herinneringen. Het leven zoals het daarnet nog was, is hopeloos achterhaald. Beangstigende gedachte Die ooit zo piekfijn geplande toekomst zien we ineens voor wat hij is: altijd een onzekere factor. Die beangstigende gedachte kon vroeger bezworen worden met overvolle agenda’s, die via aanlokkelijke activiteiten levenstijd in het verschiet stelden. Maar nu is elke dag dat je zonder gehoest wakker wordt een mijlpaal. Je weet niet of je ziek zult worden. Ben je ziek, dan weet je nog niet wat het is. Als je ernstig ziek bent, weet je niet of je het zult halen. Je weet niet wat je dierbaren overkomen zal. Je weet niet of er, zelfs bij maximale politieke inspanning, minder besmettingen en voldoende IC-bedden zullen zijn. Je weet niet hoe lang het zal duren totdat er vaccins en medicijnen zijn en de angst kan wegebben. Je weet niet of de regering juiste keuzes maakt, omdat maatregelen die in de ochtend onzinnig worden verklaard in de avond alsnog ingaan. Je weet niet welke wetenschapper te geloven, want ze spreken elkaar met overtuigende argumenten tegen. Je weet ook niet wat het RIVM bezielt, dat de heldere uitleg van Rutte over groepsimmuniteit vertaalt als ’framing’. Je weet ook niet wat de indrukwekkende modellen van buitenlandse epidemiologen voor jouw land, jouw stad zullen betekenen, omdat je geen statisticus bent en in je honger naar informatie die zekerheden biedt, vast factoren van betekenis over het hoofd ziet. Je weet niet wanneer de nachtmerrie ophoudt. Vindingrijke samenleving Er is iets dat helpt tegen doordraaien door zoveel onzekerheid: hoop putten uit wat je wel weet. Namelijk dat je in een land leeft waar alle ingrijpende maatregelen snel en goed opgepikt zijn. Werkend en lerend Nederland heeft binnen een weekend de overgang naar thuiswerken en –studeren gemaakt. De ongekende vindingrijkheid van de samenleving stemt optimistisch: van oppasnetwerken voor kinderen van mensen met cruciale beroepen tot de ’iPadzuster’ die in bejaardenhuizen de verbinding met kinderen en kleinkinderen mogelijk maakt, van de buurtnetwerken voor boodschappen tot sociale initiatieven van bedrijven die zelf zwaar getroffen zijn. De sociale creativiteit van dit land krijg je niet zomaar stuk. Nieuwe vondsten Voeg daarbij de haast bij onderzoekers die bezig zijn met het ontwikkelen van vaccins en medicijnen tegen corona en het testen van bestaande middelen en inentingen die mogelijk helpen. Elke dag komen ze met vondsten en nieuwe inzichten. We zijn erop voorbereid dat de coronacrisis mogelijk jaren zal duren, maar het zal me niet verbazen als de gedeelde kennis wereldwijd sneller dan gedacht tot een kuur zal leiden. Dat is onzekerheid die je tot optimisme kunt ombuigen. Alvast een kuur tegen een sombere geest.

Corona belaagt ook je geest

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

’We zullen moeten leren leven met personeelstekort’

’Verdubbel salarissen politici en ambtsdragers’

’Hou op met deze sekspropaganda’

’Eigen grenzen leren kennen zo waardevol’