’Eigenwijze’ minister Adema nu al op glad ijs

Ruim zes uur had minister Piet Adema in de trein gezeten om in Berlijn te komen voor een landbouwbeurs. Amper aangekomen was het al weer tijd om te vertrekken. Per vliegtuig welteverstaan, want er was haast bij. De CU-bewindsman moest in de ministerraad een brief komen uitleggen, die weliswaar op de agenda stond, maar waarvan hij het aanvankelijk niet nodig vond om hem te komen toelichten aan zijn collega’s. Het stuk was zo ingewikkeld, dat meelezende ambtenaren op andere departementen er geen chocola van konden maken. Naar verluidt overlegde hij met zijn partijgenoot en vicepremier Carola Schouten om naar de Trêveszaal te komen, omdat die anders de klappen voor hem moest opvangen. Rond de bewindsvrouw wordt evenwel gesteld dat Adema zelf besloot naar Den Haag terug te keren. Bovendien zou volgens de vervangingsregeling niet zij, maar de minister-president de honneurs voor Adema moeten waarnemen. De premier was allerminst gelukkig met de gang van zaken. Mark Rutte had in het najaar zijn invloed in Brussel aangewend om derogatie mogelijk te maken. Oftewel: een geleidelijke, ruimhartige afbouw van de uitzonderingspositie die Nederland had rond het uitrijden van mest in plaats van een hard einde dat de boeren plotsklaps zou treffen. Nu moest hij ineens tot de conclusie komen dat een door hem zwaarbevochten deal met Brussel in de prullenbak dreigde te belanden door geklungel van de collega die eigenlijk verantwoordelijk is voor het landbouwbeleid. De premier vond dat hij voor joker stond, signaleerden meerdere betrokkenen. Reden om Adema op zijn donder te geven was er evenwel niet, beweerde de minister-president vrijdag voor de bühne, met dezelfde overtuiging als hij kort voor diens aftreden Adema’s voorganger Staghouwer nog de hemel in prees. Zo doet hij dat immers al jaren bij collega’s onder vuur. Een ’fout’, erkende Rutte. Maar: „Ik kan ook niet garanderen dat het in de toekomst niet weer eens gebeurt.” Kennelijk houdt de ervaren premier er rekening mee dat hij het vaker voor de inmiddels als ’eigenwijs’ bekend staande landbouwminister zal moeten opnemen. In een korte verklaring had Adema zijn halsoverkop-vertrek welhaast als een wapenfeit gepresenteerd, namelijk dat hij er in was geslaagd om ’een belangrijk stuk op de agenda van de ministerraad te krijgen’ en dat hij daarom ’helaas onverwacht moest vertrekken’ van de landbouwbeurs. In werkelijkheid was overwogen om de brief al een week daarvoor te bespreken, maar uitgesteld. Toen Brussel dreigde zelf publiciteit te geven aan de misstap van de minister, nam de bewindsman de vlucht naar voren. In de ministerraad wasten collega’s Adema dan ook de oren om zijn zelf gecreëerde paniekmoment. ’De brief’ De aaneenschakeling van bestuurlijk gestamel die Adema vrijdag uiteindelijk de deur uit deed over de derogatie – ook wel bekend als ’de brief’ – is hopelijk voor hem de meest beschamende uit zijn carrière geweest. Want de draai die hij richting boeren en Kamer moest maken was uit de categorie eens maar nooit weer. Door niet, zoals hij in december nog schreef, in 2024 maar al vanaf maart te beginnen met de afbouw van de uitzonderingspositie, ademde zijn schrijfsel niet alleen amateurisme maar bovenal de onbetrouwbaarheid van de overheid. Die kan voor sommige agrarische bedrijven een dure grap worden. Adema doet sinds zijn aantreden erg zijn best om boeren het gevoel te geven dat ze gehoord worden. Daarmee volgt hij een belangrijke aanbeveling van de redder des vaderlands Johan Remkes. Maar knollen voor citroenen verkopen, al dan niet door onachtzaamheid, daar schiet geen agrariër wat mee op. Het sentiment onder boeren kan grillig zijn, de minister staat op glad ijs. De gang van zaken zegt misschien nog wel meer over de in zichzelf gekeerde organisatie op Landbouw, dat bij ervaringsdeskundigen inmiddels te boek staat als het zwakste ministerie van Den Haag. Decennia het de boeren naar de zin maken blijkt het zicht op de politieke en bestuurlijke realiteit hardnekkig te belemmeren. Ambtenaren van het ministerie zouden in Brussel hebben gevraagd of hun aanvankelijke route in orde was. Toen hier geen heldere ontkenning op volgde, interpreteerde Den Haag dat het goed zat. Wat dus niet zo bleek. ’Expres hard voor Nederland’ Overigens wordt de harde koers van de Poolse Eurocommissaris die belast is met Landbouwbeleid, een voornaam lid van de regerende nationalistische partij PiS, ook verondersteld expres hard te zijn voor Nederland. In regeringskringen beschouwt men het aanhalen van de teugels mede als gevolg van de harde lijn die Den Haag heeft rond het aanpakken van Polen, dat bijvoorbeeld rond de rechtstaat een loopje neemt met de Europese regels. Hoe dan ook is eens te meer duidelijk dat de continue machtsoverdracht aan Brussel bepaald geen fabeltje is, hoe ongemakkelijk die waarheid ook is. De vier ministers die vorig jaar naar de Europese hoofdstad afreisden om voor stikstof-coulance te pleiten, merkten het al toen een 32-jarige Eurocommissaris uit Litouwen hen als kleine kinderen weer retour Den Haag stuurde. Het is als een rijdende trein, alleen niet het soort waar Adema graag gebruik van maakt. Deze is niet te stoppen; terugkeren met het vliegtuig als noodgreep is er hier niet meer bij.

’Eigenwijze’ minister Adema nu al op glad ijs

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

’Niet zo vastklampen aan de pensioenleeftijd’

’Mbo vraagt om daden in plaats van woorden’

Amerikaanse mores drijven ons uiteen

’Tesla-subsidie vooral voor welvarenden’