CDA in wachtkamer van het Torentje

Ze hebben de hoop nog niet opgegeven bij het CDA. Partijleider Sybrand Buma moest bij de Tweede Kamerverkiezingen genoegen nemen met de derde plaats, waar eerder nog gedroomd werd van het Torentje. „We maakten een serieuze kans”, blikte een CDA-minister onlangs terug op de spannende strijd. Ware het niet dat de rel met Turkije roet in het eten gooide en premier Mark Rutte ruimte gaf om zich als staatsman te profileren. De VVD’er won de verkiezingen ruim. In de onderhandelingen over de coalitie berustte Buma in zijn lot en stelde zich op als trouwe, zwijgende onderhandelaar, die eerst met GroenLinks en later met CU probeerde tot overeenstemming te komen. Toen het mislukte met GroenLinks werd Buma boos, irritatie over partijleider Jesse Klaver die nog steeds bij de christendemocraten waar te nemen valt. Aan de andere kant heeft Buma in de oppositie Rutte weggezet als ’Tsjakka-premier’. Daar horen we hem niet meer over. Noem het pragmatisme. Het eerste jaar van Rutte III toonde Buma zich misschien wel de sterkste pijler van de coalitie. Hij nam het op voor de afschaffing van de dividendbelasting, het onzalige VVD-plan dat zelfs door velen in zijn eigen CDA niet gepruimd werd. Buma brak ook een lans voor zijn D66-collega Alexander Pechtold toen die onder vuur kwam te liggen om zijn privé-leven. Dit betekent niet dat het CDA als applausmachine fungeert voor het kabinet. Kamerleden als Pieter Omtzigt en Chris van Dam vallen bijvoorbeeld op door een autonome, stevige vraagstelling richting bewindspersonen. Het CDA zal altijd een machtspartij blijven. Trouw aan de coalitie is leuk, maar als het Torentje in zicht komt, zullen ook de christendemocraten niet nalaten de kans te grijpen; een situatie die zich zomaar kan voordoen als Mark Rutte iets anders gaat doen. Als er geen ongelukken gebeuren, komt dit op zijn vroegst richting de zomer in beeld, mocht Europa lonken voor de premier. Zoals hier eerder vermeld houden insiders er rekening mee dat Rutte kan zwichten voor druk van Europese leiders als Merkel en Macron. Zeer recent is dit scenario evenwel onwaarschijnlijker geworden. „Mark wil dingen graag succesvol afronden”, weet een bewonderaar. Een andere, hoge bron bij de regering wijst nadrukkelijk op het risico van een populistische opmars als Rutte nu zijn biezen pakt. Een kandidaat-opvolger bij de VVD ontbreekt bovendien. Een vaarwel van de premier uit de Nederlandse politiek, wellicht dus niet eerder dan aan het einde van deze termijn, wordt in het CDA niettemin als ’een gouden kans’ omschreven voor Buma om de macht op rechts te grijpen. Met een onthoofde VVD kan het CDA zich positioneren als veilige vluchtheuvel voor rechts georiënteerde kiezers, die de PVV en Forum net een stapje te ver vinden gaan. Het verbaast niet dat de christendemocraten zich profileren op voormalig herkenbaar VVD-terrein, bijvoorbeeld door kritisch te zijn op dure klimaatmaatregelen. Ook durft het CDA wel te benoemen als VVD-bewindspersonen op Medische Zorg, Infrastructuur en Asielzaken steken laten vallen. Rond de CDA-partijtop wordt tevreden vastgesteld dat uitglijders in eigen ministeriële kring (vooralsnog) voorkomen zijn. Belangrijk voor het CDA blijft of men intern de rust weet te bewaren. Het viel op dat het partijcongres Buma onlangs met huiswerk naar huis stuurde om de hogere rente op studieleningen van tafel te krijgen. Rond de partijleider wordt gesust dat het congres alleen maar consequent is, omdat het CDA sowieso al tegen het leenstelsel was waardoor de renteverhoging extra pijnlijk is voor studenten. Coalitieplannen heronderhandelen kost de initiatiefnemer echter altijd politiek kapitaal. Achter de schermen probeert de CDA-leider dan ook uit alle macht om de geest weer in de fles te krijgen. Een belangrijke rol is weggelegd voor de opvolger van Ruth Peetoom, de partijvoorzitter die begin komend jaar vertrekt. „Ruth heeft het langer volgehouden dan verwacht”, grinnikt een CDA-kopstuk, hintend op de softe, linksige indruk die ze maakte bij haar aantreden gedurende Rutte I. Feit is wel dat onder haar voorzitterschap voor de buitenwereld de rust terugkeerde bij het CDA. Er is nooit een garantie dat het onder een nieuwe preses rustig blijft. Vanuit meerdere hoeken in de partij wordt bestuurslid Rutger Ploum getipt als opvolger van Peetoom. Spanningsveld voor de nieuwe voorzitter is als vanouds dat het CDA-kader linkser georiënteerd is dan de CDA-kiezer. Die laatste zal naar rechts willen, zeker als men na een vertrek van Rutte op zoek is naar vertrouwd, stabiel onderdak in een versnipperd politiek landschap. Aan de andere kant wordt de rechtse, conservatieve richting van Buma niet door iedereen in het CDA gewaardeerd. Nu de aanstaande Europese en met name de provinciale verkiezingen gezien de peilingen wel eens kunnen gaan tegenvallen voor het CDA, kan ook de positie van de partijleider aan de orde komen. „Als twee verkiezingen dramatisch verlopen, moet je zien of hij er zélf nog zin in heeft”, oppert een CDA-topper, die overigens niet het idee heeft dat Buma voor een partijopstand tegen hem hoeft te vrezen. „Zeker als Rutte vroeg of laat weggaat, nemen de kansen voor Sybrand toe.” Geduld is een schone zaak.

CDA in wachtkamer van het Torentje

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

’We zullen moeten leren leven met personeelstekort’

’Verdubbel salarissen politici en ambtsdragers’

’Hou op met deze sekspropaganda’

’Eigen grenzen leren kennen zo waardevol’