Riolering goed voor levensverwachting

Nederland staat op plek 27, zeg maar in de staart van de top. Boven ons land staan landen als Noorwegen en Zwitserland, maar wij staan weer boven België en Duitsland. Op plaats 124 staat Gaza. Op het lijstje staan 223 landen, dus Gaza scoort net onder het gemiddelde. Ik zag laatst in een tv-programma dat Gaza omschreven werd als de grootste open gevangenis op aarde. Misschien is dat wel zo, maar onvermeld bleef dat het niet goed is om een machtig buurland met raketten en brandbommen te bestoken aangezien dergelijke dingen in de regel niet tot vriendschappelijke relaties leiden. Levensverwachting Desondanks ligt de levensverwachting in Gaza op 74,4 jaar. Toen Israël na de Zesdaagse Oorlog Gaza bezette, lag de levensverwachting ver onder 50 jaar en had de totale Gazaanse bevolking de omvang van vierhonderdduizend mensen. Nu zijn dat er bijna twee miljoen, dus iets klopt niet als Palestijnse activisten beweren dat Israël daar genocide pleegt en dat Gaza te vergelijken is met het getto van Warschau of zelfs met Auschwitz; volgens mijn informatie namen op die plekken de levensverwachting en de omvang van de Joodse bevolking in een bepaalde periode van de geschiedenis niet toe. Welke landen staan onder Gaza in dat lijstje? Dat zijn er dus 99, waaronder Brazilië, Peru, Wit-Rusland, Egypte, en ook Iran. Je kunt dus stellen dat de kans om een behoorlijke leeftijd te bereiken groter is in Gaza dan in Iran. Maar er zijn meer landen die de vergelijking met Gaza niet kunnen doorstaan: Oekraïne, Wit-Rusland, en ook het machtige Rusland, dat op plek 155 staat. Rusland staat zo laag omdat mannen er een eigenaardige hobby op na houden: ze zuipen zich met overgave dood. Het verschil in levensverwachting tussen Russische mannen en vrouwen is giga: 65,6 jaar voor mannen en 77,3 jaar voor vrouwen. Als we naar de onderste 20 landen kijken, zien we als laatste het verdrietige Afghanistan. Daar ligt het gemiddelde op 52,1 jaar, waarvan 50,6 jaar voor mannen. Elk ander land in de staart zijn Afrikaanse landen. Eswatini hoort daar ook bij; ik had er nooit van gehoord. Zullen we teruggaan naar 1770? Toen was de gemiddelde levensverwachting bij geboorte voor Europeanen 34,3 jaar. In dat jaar bedroeg dat cijfer 29 in Rusland, voor Afrikanen 26,4, voor Aziaten 27,5 jaar (ik put nu uit de site ’Our World in Data’). Kindersterfte Let wel: dit zijn cijfers waarin kindersterfte en ziektes enorm doortellen. Wat nu nog sporadisch voorkomt, de dood van een kind, was tot voor kort de werkelijkheid van alledag. Wie de kinderjaren kon overleven, en wie als vrouw niet stierf in het kraambed, had een serieuze kans om behoorlijk oud te worden, niet zo oud als nu, maar toch - wie overleefde was supersterk. Van die sterken stammen we allemaal af: in de veertiende eeuw bezweek de helft van de Europese bevolking aan de Zwarte Dood, ofwel de pest. Als we nog verder teruggaan in de tijd dan zien we dat de levensverwachting in de Steentijd, die zo’n tweeduizend jaar vóór Christus eindigde, bij geboorte op 19 jaar lag. Ten tijde van de Romeinen: 22 jaar. En in de Middeleeuwen: 25 jaar. Je moest niet alleen sterk zijn om te overleven, je moest ook geluk hebben wanneer je in een oorlog terechtkwam, en die oorlogen, groot en klein, waren er continu. Waar ligt de omslag in de stijging van de gemiddelde levensverwachting in Europa? Die ligt rond 1880. In Afrika en Azië komt die enkele decennia later. En waardoor werd dat alles aangedreven? Ik durf het bijna niet hardop te zeggen: door moderne wetenschappen en door de industriële revolutie waarmee die verweven zijn. En vooral: de aanleg van rioleringen. Niets heeft zo bijgedragen aan de gezondheid als het isoleren van menselijk afval. Medische mogelijkheden In Europa is de levensverwachting bij geboorte nu gemiddeld 80,6 jaar, ofwel meer dan verdubbeld sinds 1770, dankzij de indrukwekkende groei van kennis en medische mogelijkheden. Ik vermeld dit alles omdat we te weinig bij deze basisfeiten stilstaan. En vooral de feiten van de negentiende eeuw, toen onze huidige wereld werd geboren. Welke jonge talenten hebben zich nooit kunnen ontwikkelen door een vroege dood? We weten het niet. Nu krijgt elk talent een kans, meer dan ooit in de menselijke geschiedenis, om het avontuur van het menselijke bestaan verder te brengen. Er is veel achterlijkheid en smerigheid in de wereld, maar voor wat wij mogen meemaken past één woord: wonderlijk.