Undercover: zo ver gingen de politieke partijen voor geld

Ik had vanaf eind april alle landelijke partijen benaderd met het verhaal dat ik – terwijl ik natuurlijk niet mijn echte naam gebruikte – de tussenpersoon was voor een vermogende ondernemer. Ik legde uit dat deze ondernemer graag 15.000 euro wilde doneren. In één keer en op voorwaarde dat hij anoniem bleef. Kleine hindernis: dat kan volgens de wet niet. Om te voorkomen dat donateurs niet stiekem partijstandpunten bijsturen met grote donaties, moeten partijen transparant zijn. Als iemand meer dan 4500 euro in één jaar geeft, moet zijn naam in de openbare rapportages komen. Natuurlijk kneep ik ’m tijdens de undercover-gesprekken. Zou ik niet per ongeluk mijn eigen naam zeggen? Of zouden ze mijn stem herkennen? Als parlementair verslaggever bel ik immers wel vaker met partijen. Om zo veel mogelijk te voorkomen dat ik door de mand zou vallen, nam ik nooit meteen op als iemand mij belde met een antwoord op de vraag of de gulle gift onder deze voorwaarde mogelijk was. Ik belde liever terug. Dat gaf me de tijd om een stil kamertje op te zoeken op onze redactie in het Tweede Kamergebouw. De telefoon ging dan op de speaker zodat ik het gesprek op kon nemen en ik pakte mijn script er bij. Dankzij dat uitgetikte document met details over mijn gefingeerde identiteit, mijn zogenaamde aanbod en die zogenaamde ondernemer, hield ik altijd hetzelfde verhaal als ik iemand voor de tweede keer sprak. En zo heb ik ook niet gehakkeld als iemand vroeg naar mijn mail of telefoonnummer. Want wie kent die nou niet uit zijn hoofd? Mijn vrees dat ik zo door de mand zou vallen, was onterecht. Het moeilijkst bleek om niet verbaasd ’wat?!’ uit te roepen als me uitgelegd werd waar de partijen toe bereid waren. Dat ging ver. Vooral bij de inmiddels ontslagen manager van het partijbureau van 50Plus die de duizenden euro’s wel cash wilde aannemen en die in de boeken weg zou moffelen. Partijen voelden zich duidelijk vrij om de regels over transparantie te omzeilen of zelfs te overtreden. Ze weten dat er weinig controle op is en dat er mazen in de wet zitten. Het zou van lef getuigen als diezelfde partijen daar nu echt iets aan zouden doen. Het zou ook van lef getuigen als partijen serieus kijken naar hoeveel invloed ze hun donateurs geven. Bij het CDA werd bijvoorbeeld direct gesuggereerd dat de gulle gever in een ’heel selecte groep’ kon komen meepraten over wat hij belangrijk vindt. Achteraf werd gezegd dat dit allemaal anders was bedoeld, maar feit is dat het CDA een businessclub heeft met donateurs die regelmatig toegang krijgen tot ministers. Bij de VVD gebeurt iets soortgelijks. We willen geen Amerikaanse toestanden, zeggen we met elkaar. Waarom zou je daar op deze manier de deur toch voor op een kier zetten?