’Verbinding komt ons nu meer dan ooit van pas’

„Het coronavirus heeft nu al ruim twee weken een groot deel van het sociale leven platgelegd. Het is verleidelijk alleen maar op de negatieve handelingen van mensen in te zoomen, zoals de reflex bij een aantal om levensmiddelen te hamsteren. Het is aantrekkelijker om je juist te verwonderen over de mooie initiatieven die worden ondernomen, zoals vrijwillige hulp aan ouderen en artiesten die gratis online optreden. Maar die meer optimistische visie op de huidige situatie mag ook gepaard gaan met het besef wat de fundamenten zijn waarop dat allemaal kan bloeien, ook onder deze moeilijke omstandigheden. Wat mij opvalt is dat bepaalde vanzelfsprekendheden nu eindelijk als bijzonder en ’cruciaal’ worden erkend. Voor de klas staan is logischerwijs door de regering als ’vitaal beroep’ bestempeld. Daarnaast is het belang van artsen, verpleegkundigen en verzorgenden nooit zo duidelijk geweest als nu. Bij politiemensen en defensiepersoneel was dat eveneens een logische zet. Vitale beroepen Maar ook schoonmakers en afvalmedewerkers kregen het predikaat ’vitale beroepen’. Beseften we voor deze crisis wel genoeg dat zij allemaal zo essentieel blijken voor het leefbaar, veilig en gezond houden van onze samenleving? Laten we dat na deze crisis niet vergeten. Laten we ook vaststellen dat er in onze geïndividualiseerde maatschappij veel gelegenheden zijn waar we blijkbaar toch graag samen zijn. Nu musea, bioscopen, theaters, cafés en sportlocaties zijn gesloten, zien we hoe cruciaal die plekken zijn om vrije mensen te binden. Dat ook vele verenigingen en organisaties hun bijeenkomsten voor de komende weken hebben geschrapt – van debatten en festivals tot gezelligheidsavonden – toont wat een rijkdom het eigenlijk is dat dit allemaal was georganiseerd. Cultuur, sport en verenigingsleven – het is geen luxe. Sterker nog: ze geven zin en kleur aan ons bestaan. Ook dat moeten we straks niet vergeten. De maatschappelijke dilemma’s waar we de komende weken mee te maken krijgen, kunnen we niet oplossen door geld of medische kennis alleen. Juist in deze tijden worden ons incasseringsvermogen en onze reflexen getest. Dan blijkt dat goede zorg, goed onderwijs, en een veilige en gezonde omgeving de belangrijkste voorbereiding is die we kunnen treffen voor dit soort situaties. Dan blijkt ook dat cultuur, sport en verenigingsleven ons binding verschaft die nu – als nooit tevoren – van pas komt. Discussie De komende maatschappelijke debatten over medische dilemma’s zijn afhankelijk van ons sociaal kapitaal: een samenleving die in normale tijden gewend is om met elkaar over dit soort ingewikkelde onderwerpen in discussie te gaan, staat sterker. De afgelopen jaren is er in ons gepolariseerde Nederland vaak de oproep tot ’verbinding’ gedaan. Een belangrijke oproep, maar tot dusver nogal vaag en abstract. Laten we na de crisis de mensen die op dit moment als ’cruciaal’ worden bestempeld straks meer waardering geven, zowel financieel als maatschappelijk. Laten we dat ook doen voor de mensen in de cultuur, sport en het verenigingsleven. Word juist nu lid van een vereniging of meld je aan om vrijwilligerswerk te doen. We zien nu hoe belangrijk het is om in een vrije samenleving elkaar op te zoeken. De crisis waar we ons nu in bevinden voorziet ons onverwacht van een soort afgietsel van de eigenlijke sociale structuur van ons land. De roep om ’verbinding’ kunnen we, met het afgietsel in de hand, eindelijk concreet maken.” Boris van der Ham is voorzitter van het Humanistisch Verbond