Een pak rammel voor het Binnenhof

De VVD maakte zich in aanloop naar de verkiezingen van 2021 nauwelijks zorgen over D66. Zelfs toen voorvrouw Sigrid Kaag met haar beloofde ’nieuwe leiderschap’ de aanval leek te openen op VVD-lijsttrekker Mark Rutte, was in liberale gelederen weinig nervositeit te merken. Hoewel men uiteindelijk toch opkeek van de puike 24 zetels die Kaag wist binnen te slepen, klonk een VVD-kopstuk na de stembusgang zelfverzekerd. „D66 zal nóóit groter worden dan de VVD”, sprak het kanon. „Want het lukt die partij niet buiten de stad.” Ook stikstofbemiddelaar Johan Remkes wees de voorbije week op het belang om in de stad niet het oog op de regio te verliezen. De VVD-coryfee hekelde de manier waarop ’s lands culturele elite over het platteland denkt te kunnen praten en beslissen. Of zijn waarschuwing beklijft moet blijken, maar met zijn analyse is weinig mis. Luisteren, overleggen en overtuigen zijn de fundamenten van ons poldermodel, maar de afgelopen jaren heeft politieke versnippering het zicht vertroebeld op de mensen over wie besloten wordt. In Den Haag vindt men een Kamermeerderheid al genoeg. Hoe de koers verder neerslaat bij de mensen die het betreft is bijzaak geworden. Op blote voeten De verpersoonlijking van deze nieuwe bestuurscultuur is minister Christianne van der Wal. Van vriend en vijand krijgt ze veel bewondering, omdat ze op blote voeten de intimiderende idioten van tegenspraak voorzag die haar thuis kwamen opzoeken. Maar de bedreigingen, hoe schandelijk ook, zorgden er gelukkig niet voor dat Remkes zijn oordeel over haar werk camoufleerde. Het was Van der Wal die te pas en te onpas snikte dat ze de opgave voor boeren ook allemaal heel erg vond, maar dat ze ook niet anders kon dan het uitvoeren van ’een opdracht’ uit het regeerakkoord. Het ministerschap behelst meer, maakte Remkes duidelijk. Als je met een regeerakkoord opgezadeld bent zou je volgens hem ook eens ’met deze en gene’ over de uitvoering moeten gaan praten. Dat was te weinig gebeurd. Van der Wal koos afgelopen week voor het aantrekken van het boetekleed, de aflaat die in Rutte IV als een wisseltrofee de kabinetsploeg rondgaat. Inflatie zie je op alle fronten. Niet alleen boeren en politieke partijen maar ook in het kabinet herkenden deelnemers zich in de genadeloze analyse die Remkes presenteerde. ’Oprechte wanhoop’ „Je hoorde uit Den Haag alleen maar: ’de doelen, de doelen, de doelen. Want dat staat in het regeerakkoord’”, beschouwt een bewindspersoon de verwijdering die er ontstond tussen de boerensector en het Binnenhof. Met name Remkes’ opmerking dat hij ’oprechte wanhoop in de ogen van redelijke mensen’ zag, is hard aangekomen. „Dat hebben wíj gedaan! Dat heeft het kabinét gedaan!”, aldus het kabinetslid schuldbewust. In regeringskringen is dan ook de verwachting dat Remkes’ advies nagenoeg integraal wordt overgenomen, waar dinsdag in een kabinetsvergadering al het eerste gesprek over plaatsheeft. Wel klinkt er uit meerdere hoeken twijfel over de haalbaarheid van het in een jaar laten stoppen van 500 tot 600 piekbelasters, wat toevallig wel het hoofdbestandsdeel vormt van een snelle stikstofaanpak. Maar, zo verwacht een van de betrokkenen, als het kabinet er maar serieus mee aan de slag gaat is het ook wel goed. Remkes’ vermanende woorden zijn niet alleen maar toepasbaar op het stikstofdossier. De manier waarop Den Haag zich tot het land verhoudt rammelt breder. Zo acteerde GL-voorman Jesse Klaver maandenlang dat hij meeleefde met de boeren die ’onnodig lang in onzekerheid’ zaten en al ’3,5 jaar niet weten waar ze aan toe zijn’. Enkele minuten na Remkes’ presentatie viel het masker van de groene leider genadeloos af. Toen hij zich onbespied waande, maakte hij duidelijk dat hij geen hoge pet op heeft van de agrariërs die bij Remkes nog met de tranen in de ogen aan tafel zaten. ’Voordat boeren echt zien wat erin staat’, hoopte Klaver dat het hele stikstofpakket snel door de ministerraad zou worden gejast. „Strik eromheen!” Dom, vond Remkes. Net als D66 dat ’onverstandig en polariserend’ over het halveren van de veestapel sprak. Ook keurde hij overigens af dat er partijen zijn die roepen dat er helemaal niets moet gebeuren rond stikstof. Erelidmaatschap Zo kreeg de politiek in den brede een pak rammel van de voormalig vicepremier en VVD-redder in nood, een carrière die hem langzamerhand toch wel het erelidmaatschap van zijn partij moet opleveren. En D66 mag dan wel een stadspartij zijn, Remkes laat zien dat het ook de partijtop van de VVD ontbrak aan de nodige voelsprieten buiten de Haagse kaasstolp. Het eigen congres loste in juni al een veelzeggend waarschuwingsschot, door het stikstofbeleid van de eigen minister af te keuren. Het werd weggewuifd. Inmiddels heeft de achterban nog duidelijker zijn tanden laten zien. Niet de favoriet van de partijtop is gekozen tot voorzitter, maar iemand die vindt dat die top meer moet luisteren naar de leden. Het gevaar voor de VVD kan zo weleens eerder van binnen dan van buiten komen.

Een pak rammel voor het Binnenhof

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

’Dit is de doodsteek voor integratie in de klas’

’Je hoort je identiteit niet achter te laten als je op school komt’

Het moreel kompas van rapmanagers is stuk

Nu ingrijpen om nieuwe bankencrisis te smoren