’Groene A nu nog met korrel zout nemen’

Tot 2016 konden bedrijven hun producten laten keuren voor het ’Ik kies bewust’-keurmerk, een logo om aan te geven of een product gezond was. Dit ’Vinkje’ had een groene variant voor gezonde producten, maar ook een blauw vinkje voor de gezondere keuze binnen een productgroep: dit vond je op bijvoorbeeld iets minder vette mayonaise, vergeleken met gewone mayonaise immers iets gezonder. Omdat de verschillende logo’s voor verwarring zorgden en bedrijven het logo alleen tegen betaling konden gebruiken, maakte het Vinkje de gezonde keuze helaas niet gemakkelijker en het werd afgeschaft. In het Nationale Preventieakkoord is afgesproken opnieuw een voedselkeuzelogo in te voeren. Ondertussen is ook in andere landen gewerkt aan een voedselkeuzelogo. Zo’n logo zou het namelijk niet alleen makkelijker maken voor consumenten om gezonde voedingsmiddelen te kiezen, een voedselkeuzelogo op etiketten zou ook kunnen zorgen voor productverbetering. Iedere fabrikant wil immers graag een positief logo op producten. Als een bedrijf vervolgens minder suiker, vet, zout of energie, of juist meer vezels toevoegt aan een product, worden zulke voedingsmiddelen automatisch gezonder. Vandaar dat een voedselkeuzelogo al in verschillende landen wordt gebruikt: in Scandinavische landen staat een groen sleutelgat op gezonde producten, in het Verenigd Koninkrijk gebruikt men een stoplichtsysteem en Nutri-Score werd in Frankrijk ontwikkeld: een algemene score voor een product, variërend van een groene A (gezond) tot rode E (ongezond). Blokhuis wil dit Franse systeem ook in Nederland invoeren. Schijf van Vijf Er zit alleen een aantal haken en ogen aan het gebruik van zo’n logo in Nederland. Allereerst komt de achterkant van het logo, de criteria waarop een product wordt beoordeeld, nu niet overeen met Nederlandse voedingsadviezen. Daardoor zouden producten die niet in de Schijf van Vijf staan ineens wel een groen logo krijgen. Terwijl volkorenbrood vol gezonde vezels een A krijgt, mag ook witbrood met minder vezels zo’n A op de verpakking zetten. Gelukkig wordt komend jaar gekeken naar het aanpassen van de beoordelingscriteria, zodat dit soort onduidelijkheid kan worden voorkomen. Daarnaast zijn er strenge Europese regels voor positieve beweringen over voeding, zogenaamde voedings- en gezondheidsclaims. Zulke claims mogen alleen gemaakt worden als wetenschappelijk is bewezen dat een product of ingrediënt daadwerkelijk gezond is. Een logo als Nutri-Score is eigenlijk ook zo’n claim, terwijl niet alle producten met een groene A voldoen aan de wettelijke eisen voor zulke claims. Hoewel Nederlandse producten volgens de Warenwet nog geen Nutri-Score mogen gebruiken, kun je het logo binnenkort wel tegenkomen. Voedingsmiddelen geproduceerd in landen waar het logo wél gebruikt mag worden, mogen namelijk ook hier worden verkocht. Als je binnenkort een groene score op een product ziet, is het dus nog maar de vraag of het echt zo’n gezond product is. En hoewel onderzoek laat zien dat consumenten het logo wel lijken te begrijpen, is niet duidelijk of zo’n logo ook op langere termijn bijdraagt aan een gezonder dieet. Laat je voorlopig dus niet verleiden door een groene A!” Dr. Alie de Boer is voedingswetenschapper aan de Maastricht University